Dlaczego niektóre osoby mają większą skłonność do łamania kości?

Osteoporoza uznana została za chorobę cywilizacyjną. Do niedawna uważano ją za schorzenie dotykające przede wszystkim ludzi w podeszłym wieku, niestety coraz częściej dotyczy osób nawet w wieku średnim. Staje się to znakiem naszych czasów, a przyczynia się do tego niewłaściwa dieta oraz niezdrowy tryb życia. To niestety także przykry skutek bagatelizowania swojego stanu zdrowia i niepoddawania się okresowym badaniom. Twoje kości mają tendencję do coraz częstszego łamania? Jesteś po czterdziestce? W Twojej rodzinie były częste przypadki złamań? Odwiedź poradnię podstawowej opieki zdrowotnej, w której lekarz może skierować Cię do innych poradni specjalistycznych (leczenia osteoporozy, reumatologicznej, ortopedycznej, geriatrycznej – w przypadku osiągnięcia wieku senioralnego), gdzie uzyskasz skierowanie na badanie densytometryczne.

Za pojawienie się osteoporozy odpowiada przede wszystkim postępujący niedobór gęstości kości. W wieku 35-40 lat gęstość kośćca u człowieka jest najbardziej rozwinięta, z czasem jednak organizm zaczyna tracić nawet 1% masy kostnej rocznie. Deficyty gęstości układu kostnego, jeśli mieszczą się w normie, są procesem naturalnym i nie ma powodu, aby się martwić. Jeśli jednak ubytek kostny przekracza ustalone wytyczne, jest to wyraźny sygnał, aby zacząć działać.

Przy osteoporozie może ubywać nawet 3% masy kostnej rocznie, natomiast przy osteopenii, uznawanej za początek zrzeszotnienia kości, jest to około 2%. Osoby z takimi schorzeniami mają największą skłonność do łamania kości również przy niewielkich obciążeniach. Są to choroby nie tylko utrudniające codzienne funkcjonowanie, ale również zagrażające życiu, dlatego tak ważna jest profilaktyka, do której zaliczają się także cykliczne badania. W pełni bezpieczną densytometrię przy wykorzystaniu nowoczesnego sprzętu wykonasz również w naszej przychodni.

Przy odczytywaniu wyników posługujemy się wskaźnikiem T-score. Osoby mogą mieć tendencję do ciężkich złamań w przypadku, gdy wskaźnik pokazuje takie oto parametry:

od -1,1 do -2,4 – pacjent najprawdopodobniej ma osteopenię,
2,5 i mniej – istnieje duże prawdopodobieństwo osteoporozy,
2,5 i poniżej, a dodatkowo wystąpiło u pacjenta co najmniej jedno złamanie – zwiększa się prawdopodobieństwo osteoporozy mającej ciężki przebieg,
od +1 do -1 – nie ma powodów do niepokoju.

Czy jesteś w grupie osób, którym zaleca się wykonywanie regularnych badań kości?

Badania densytometryczne powinny stać się nawykiem profilaktycznym u osób, u których istnieje ryzyko wystąpienia osteoporozy. Diagnostyce powinny poddać się osoby:

niedożywione lub stosujące dietę ubogą w wapń,
z chorobami nerek,
z wrodzoną łamliwością kości,
z niedoborem wzrostu – tu przede wszystkim dzieci,
chorujące na schorzenia reumatologiczne i endokrynologiczne,
chorujące na nowotwory, cukrzycę,
leczone glikokortykosteroidami,
łamiące kości przy niewielkim obciążeniu,
kobiety osiągające wiek menopauzalny – szczególnie o szczupłej sylwetce,
mężczyźni po ukończeniu 60. roku życia lub przed osiągnięciem tego wieku, jeśli często mieli złamania,
u których w rodzinie były częste przypadki złamań,
nadużywające alkohol i papierosy,
zażywające leki zmniejszające krzepliwość, uspokajające i antyepileptyczne.

Badaniom powinny także poddawać się osoby po osiągnięciu wieku średniego, które prowadzą mało aktywny tryb życia, wynikający m.in. ze specyfiki wykonywanej pracy. Spędzasz dużo czasu przed komputerem lub samochodzie, siedząc wiele godzin w jednej pozycji? Aktywność fizyczna i uprawianie sportu jest u Ciebie rzadkością? To również ma duży wpływ na utratę gęstości kości.

Warto wiedzieć, że nie tylko osteoporoza jest przyczyną notorycznych, poważnych uszkodzeń kości. Czasami mogą to być choroby o podłożu genetycznym, czego przykładem jest wrodzona łamliwość kości. W przeciwieństwie do osteoporozy ryzyko wystąpienia OI nie jest tak bardzo uzależnione od płci lub rasy człowieka. Kości osób chorujących cechują się nadmierną kruchością spowodowaną zaburzeniami w prawidłowej budowie kolagenu.

Co możesz zrobić, aby zapobiec osteoporozie?

Są uwarunkowania, na które nie można mieć dużego wpływu, czego przykładem jest wkroczenie w okres menopauzy i tym samym zwiększenie ryzyka zachorowalności na osteoporozę. Do tego dochodzą także przyczyny o podłożu genetycznym lub inne poważne choroby. Zmiana nawyków żywieniowych oraz trybu życia w połączeniu z odpowiednim leczeniem może zminimalizować odczuwalne skutki osteoporozy. Pamiętaj, że często sami mamy wpływ na kondycję układu kostnego. Odpowiednia dieta i zdrowy tryb życia to pragmatyczne rozwiązanie profilaktyczne. Warto urozmaicić posiłki m.in. o warzywa strączkowe i niskotłuszczowe produkty mleczne. Jeśli Twój organizm ma problem z przyswajaniem witamin D3 oraz wapnia, pomyśl o suplementacji.

Nie bagatelizuj pierwszych objawów i nie obawiaj się densytometrii. Jest to bezpieczne badanie, które nie kosztuje Cię wiele wysiłku, za to może uratować Ci nawet życie. Pamiętaj również o ruchu. Z kośćmi jest jak z długo nieużywanymi przedmiotami, które ulegają korozji lub pokryte kurzem niszczeją i tracą na swojej wartości. Analogia jest oczywista, notoryczne spędzanie czasu w bezruchu przyczynia się do nadmiernej utraty gęstości kości, a stąd już tylko krok dzieli Cię od osteopenii i osteoporozy. Pamiętaj, że zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć.