Badanie gęstości kości

Badanie gęstości kości to jeden z usług świadczonych przez naszą klinikę. Densytometria pozwala ocenić stan kości i szybko rozpoznać ewentualne nieprawidłowości w ich strukturze. Badanie jest bezbolesne oraz nie wymaga specjalnych przygotowań. W czasie wizyty lekarz poinformuje Państwa o zaleceniach oraz przeciwskazaniach do zabiegu, a także wystawi potrzebne skierowanie, dzięki któremu wykonają Państwo badanie w ramach NFZ. Ocena gęstości kości jest możliwa dzięki specjalistycznemu densymetrowi klinicznemu STRATOS DXA. Zapraszamy do kontaktu z naszą kliniką i zarezerwowania terminu wizyty w jednym z gabinetów.

Kto powinien wykonać badanie gęstości kości?

Badanie gęstości kości jest pomocne w wykrywaniu osteoporozy, czyli choroby układu szkieletowego. Dlatego też osoby znajdujące się w grupie ryzyka zachorowania na tę przypadłość, powinny profilaktycznie wykonać densytometrię. Przede wszystkim badanie jest zalecane kobietom po 65 roku życia oraz wszystkim osobom, które zmagają się z bólami kręgosłupa oraz złamaniami, niebędącymi następstwem urazu. Profilaktycznie powinny je wykonać kobiety w okresie okołomenopauzalnym, które przyjmują zastępczą terapię hormonalną, a także pacjenci z niedoborami witaminy D. Wczesne wykrycie zmian w kościach i zdiagnozowanie osteoporozy, pozwala podjąć środki zapobiegające dalszym złamaniom.

Badanie gęstości kości

Czym jest densytometria?

Densytometria, zwana również badaniem gęstości mineralnej kości (BMD – Bone Mineral Density), to nieinwazyjne i bezbolesne badanie pozwalające ocenić ilość mineralnych składników w kościach. Jest złotym standardem w diagnostyce osteoporozy i osteopenii, czyli stanów prowadzących do zwiększonego ryzyka złamań. Badanie pozwala również na monitorowanie skuteczności leczenia farmakologicznego i oceny zagrożenia złamaniami osteoporotycznymi.

Dlaczego badanie BMD jest ważne?

• Wczesne wykrycie osteoporozy
  W początkowym stadium choroby zmniejszenie masy kostnej bywa bezobjawowe. Regularne badanie pozwala na szybką diagnozę i wdrożenie terapii zanim dojdzie do złamań.
• Ocena ryzyka złamań
  Na podstawie wyników uzyskuje się t‑score (porównanie do młodszego, zdrowego wzorca) i z‑score (porównanie do rówieśników). Wartości poniżej −2,5 SD wskazują na osteoporozę, pomiędzy −1,0 a −2,5 SD – na osteopenię.
• Monitorowanie leczenia
  Po rozpoczęciu leczenia osteoporozy np. bisfosfonianami, SERM‑ami, preparatami hormonalnymi – densytometrię wykonuje się co 1–2 lata, aby ocenić poprawę lub stabilizację gęstości kostnej.
  
  

Techniki densytometryczne

DEXA (DXA) – dwuwiązkowy absorpcyjnometryn rentgenowski

•  Złoty standard densytometrii.
• Wysoka dokładność i powtarzalność pomiaru.
• Badane struktury: kręgosłup lędźwiowy (L1–L4), szyjka kości udowej, kość przedramienia.
• Czas badania: ok. 10–15 minut.
• Niskie promieniowanie rentgenowskie.
  
  

QCT – tomografia ilościowa kości

• Oparta na TK, pozwala na ocenę struktury beleczkowej (trzpienia kości) oraz korowej.
• Umożliwia pomiary regionalne, np. odcinka torakalnego lub kręgosłupa lędźwiowego.
• Wyższe napromieniowanie niż DEXA, nie zawsze dostępna.
  
  

USG kości

• Wykonywane najczęściej na kości piętowej.
• Brak promieniowania, przenośne aparaty.
• Działa jako badanie przesiewowe – niższa precyzja niż DEXA.
• Pomocne w wstępnej ocenie ryzyka złamań, ale nie zastępuje dokładnej diagnostyki.
  
  

Przygotowanie do badania

Aby uzyskać miarodajne wyniki, warto:

• Nie spożywać posiłków i nie przyjmować leków zawierających wapń – przynajmniej 24 godziny przed badaniem.
• Przynieść poprzednie wyniki densytometrii – by móc porównać dane i ocenić dynamikę zmian.
• Ubiór bez metalowych elementów – unikać guzików, sprzączek, biżuterii w okolicy badania.
• Poinformować o ciąży lub podejrzeniu ciąży – ze względu na promieniowanie rentgenowskie.
  
  

Przebieg badania

• Pacjent układa się wygodnie na stole densytometru.
• Urządzenie emituje dwie wiązki promieniowania, które przechodząc przez kości zostają częściowo pochłonięte.
• Czasami stosuje się pas mocujący (np. przy ocenie bioder) dla stabilizacji pozycji.
• Pomiar trwa około 10–15 minut i jest całkowicie bezbolesny.
  
  

Interpretacja wyników

• T‑score ≥ −1,0 SD → prawidłowy poziom masy kostnej.
• T‑score od −1,0 do −2,5 SD → osteopenia (stan przedosteoporotyczny).
• T‑score ≤ −2,5 SD → osteoporoza.
• Rzucenie się kości – różnica powyżej 1 SD między kręgosłupem a szyjką kości udowej → konieczność kompleksowej oceny i konsultacji – np. u endokrynologa lub reumatologa.
  
  

Dla kogo jest badanie?

• Kobiety po menopauzie – zwłaszcza poniżej 65. r.ż.
• Mężczyźni powyżej 70. r.ż.
• Osoby z wcześniej przebytym złamaniem (nawet niskoenergetycznym).
• Pacjenci z długotrwałą steroidoterapią.
• Chorzy na choroby przewlekłe – np. reumatoidalne zapalenie stawów, celiakia, przewlekła niewydolność nerek.
• Pacjenci przyjmujący leki wpływające na metabolizm kostny – np. inhibitory pompy protonowej, leki przeciwpadaczkowe.
  
  

Korzyści z badania

• Wczesna profilaktyka – dzięki wcześniejszemu leczeniu można znacząco zmniejszyć ryzyko złamań.
• Ocena skuteczności terapii – pozwala lekarzowi modyfikować leczenie w zależności od zmian masy kostnej.
• Bezpieczeństwo i krótki czas badania – procedura trwa krótko, z minimalnym promieniowaniem.
• Możliwość powtórzenia – co 12–24 miesiące, w zależności od zaleceń klinicznych.
  
  

Najczęściej zadawane pytania

• Jak często wykonywać densytometrię?
  Zwykle co 1–2 lata; w indywidualnych przypadkach częściej – zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Czy badanie jest bezpieczne?
  Tak – dawka promieniowania jest niska, porównywalna do naturalnego promieniowania kosmicznego w ciągu kilku dni.
• Czy muszę się dołączyć do badania ubezpieczeniowego?
  W przypadku chęci refundacji przez NFZ, warto posiadać skierowanie i zapytać o opcje finansowania.
• Czy mogę jeść przed badaniem?
  Tak – nie ma przeciwwskazań do jedzenia, ale należy unikać suplementów bądź preparatów wapniowych 24 h wcześniej.
  
  

Wnioski i zalecenia

Densytometria to kluczowe narzędzie diagnostyczne pozwalające na:

• Wczesne wykrycie osteoporozy i osteopenii,
• Określenie ryzyka złamań,
• Monitorowanie efektywności terapii,
• Opracowanie indywidualnego planu leczenia i profilaktyki – np. suplementacji wapnia i witaminy D, modyfikacji diety czy ćwiczeń oporowych.
  
  

Badanie gęstości kości jest szybkie, bezpieczne, bezbolesne i mocno diagnostyczne. Jeśli chcesz zadbać o swoje kości i zapobiec powikłaniom – densytometria to dobry krok w stronę zdrowia. Warto wykonywać ją regularnie, w porozumieniu z lekarzem lub specjalistą.