Osteoporoza jest chorobą układu szkieletowego człowieka, która może prowadzić do złamań i uszkodzeń kości. Najczęściej występuje ona u mężczyzn w podeszłym wieku oraz u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Zdecydowanie większym ryzykiem są obarczone osoby nadużywające alkoholu, niedożywione oraz mające niedobór witaminy D. Osteoporoza może być również wynikiem zaburzeń hormonalnych i zażywania niektórych leków, a nawet następstwem innych chorób. Schorzenie to występuje bardzo często, jednak w początkowej fazie nie daje specyficznych objawów. To z kolei sprawia, że łatwo przeoczyć jej rozwój i dopuścić do nieodwracalnych zmian w kościach. Jeżeli więc znajdują się Państwo w grupie ryzyka, zapraszamy do naszej kliniki w celu wykonania badań diagnostycznych.
Jak zdiagnozować osteoporozę?
We wczesnym etapie rozwoju osteoporoza nie daje żadnych specyficznych objawów. Jedyną oznaką odwapnienia kości jest obniżenie wzrostu oraz powstanie wypukłości na plecach. Każde tego typu odchylenie od normy należy skonsultować z lekarzem, który zajmie się odpowiednią diagnostyką. W naszych gabinetach w Gdyni i w Gdańsku zajmujemy się badaniem gęstości kości, które wykonujemy za pomocą specjalnego aparatu. Densytometria pozwala wykryć osteoporozę już w jej początkowym etapie i wdrożyć środki zapobiegające jej dalszemu rozwojowi. Leczenie tej choroby polega przede wszystkim na zminimalizowaniu ryzyka powstania złamań kości poprzez odpowiednią suplementację witaminy D, zmianę diety, czy całkowite wyeliminowanie używek. W celu zarezerwowania terminu na badanie kości w naszej klinice, zapraszamy do kontaktu z rejestracją.
Diagnostyka i badanie osteoporozy
Czym jest osteoporoza?
Osteoporoza to przewlekła, postępująca choroba szkieletu charakteryzująca się obniżoną gęstością mineralną kości i zaburzeniem ich mikroarchitektury, co prowadzi do zwiększonej podatności na złamania. W początkowym stadium przebiega bezobjawowo, dlatego często nazywana jest „cichym złodziejem kości”. Objawy pojawiają się zwykle dopiero w zaawansowanej fazie choroby, w postaci złamań niskoenergetycznych, bólów kostnych czy zmniejszenia wzrostu.
Kogo dotyczy ryzyko osteoporozy?
Osteoporoza dotyczy głównie kobiet po menopauzie oraz osób starszych, ale występuje również u mężczyzn, a także u młodszych pacjentów z określonymi czynnikami ryzyka. Do najważniejszych należą:
- wcześniejsze złamania kości przy niewielkim urazie,
- długotrwała steroidoterapia,
- choroby endokrynologiczne (nadczynność tarczycy, nadnerczy),
- choroby reumatologiczne (RZS, ZZSK),
- zaburzenia wchłaniania (celiakia, choroby jelit),
- niska masa ciała i niedobory pokarmowe (wapń, witamina D),
- siedzący tryb życia, palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu.
Diagnostyka osteoporozy
Szczegółowy wywiad i badanie fizykalne
Wstępna diagnostyka zaczyna się od zebrania wywiadu medycznego – obejmującego występowanie złamań, przyjmowane leki, styl życia, choroby przewlekłe – oraz badania fizykalnego, z uwzględnieniem m.in. pomiaru wzrostu i oceny postawy ciała.
Densytometria (DXA)
Złotym standardem diagnostyki osteoporozy jest badanie densytometryczne kości metodą DXA (ang. Dual-energy X-ray Absorptiometry). Pomiar przeprowadza się najczęściej w obrębie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, szyjki kości udowej oraz przedramienia. Wynik prezentowany jest w postaci dwóch wskaźników:
- T-score – porównanie wyniku pacjenta z populacją zdrowych, młodych osób tej samej płci,
-
Z-score – porównanie z osobami w tym samym wieku i tej samej płci.
Interpretacja T-score:
- powyżej –1,0 SD – norma,
- od –1,0 do –2,5 SD – osteopenia (obniżona masa kostna),
- poniżej –2,5 SD – osteoporoza.
RTG kręgosłupa
Choć nie służy do oceny gęstości kości, zdjęcie RTG może ujawnić złamania kompresyjne kręgów, które często pozostają bezobjawowe. Jest szczególnie przydatne u osób z bólem pleców, zmniejszeniem wzrostu czy podejrzeniem złamania niskoenergetycznego.
Badania laboratoryjne
Pomocnicze testy biochemiczne mają na celu wykrycie wtórnych przyczyn osteoporozy i ocenę gospodarki wapniowo-fosforanowej. Zalicza się do nich:
- poziom wapnia całkowitego i zjonizowanego,
- fosfor nieorganiczny,
- parathormon (PTH),
- witamina D (25-OH-D),
- fosfataza zasadowa (ALP),
- kreatynina i eGFR (ocena funkcji nerek),
- markery obrotu kostnego (np. P1NP, CTX).
Ocena ryzyka złamań – skala FRAX
FRAX to narzędzie, które umożliwia oszacowanie 10-letniego ryzyka złamania osteoporotycznego. Uwzględnia takie czynniki jak wiek, płeć, BMI, historia złamań, palenie tytoniu, spożycie alkoholu oraz występowanie chorób towarzyszących i przyjmowanych leków.
Monitorowanie i dalsze kroki
W przypadku rozpoznania osteoporozy zalecane są:
- regularne kontrole densytometryczne – co 12–24 miesiące w zależności od stanu pacjenta i skuteczności leczenia,
- modyfikacja stylu życia – aktywność fizyczna (ćwiczenia oporowe, równoważne), dieta bogata w wapń i witaminę D, unikanie używek,
-
leczenie farmakologiczne – dobierane indywidualnie: bisfosfoniany, denosumab, terapie hormonalne, analogi parathormonu, selektywne modulatory receptora estrogenowego (SERM) lub nowe preparaty anaboliczne.
Znaczenie wczesnego rozpoznania
Osteoporoza może prowadzić do poważnych konsekwencji: złamania biodra, kręgów czy kości promieniowej są nie tylko źródłem przewlekłego bólu, ale często przyczyniają się do utraty samodzielności, a nawet zgonu. Dlatego tak ważne jest:
- wczesne wykrycie zagrożenia,
- wdrożenie celowanej profilaktyki,
- regularne monitorowanie gęstości kości i odpowiedzi na leczenie.
Nowoczesna diagnostyka osteoporozy łączy badania obrazowe, biochemiczne i narzędzia oceny ryzyka, co pozwala na precyzyjne określenie stopnia zagrożenia i skuteczne leczenie. Pacjenci z grup ryzyka powinni być objęci szczególnym nadzorem, a regularne badania densytometryczne, suplementacja i leczenie farmakologiczne umożliwiają zahamowanie postępu choroby i poprawę jakości życia.
